سیستم مدیریت محتوا (CMS) چیست؟

در این مقاله از دانشنامه ویستا قصد داریم به مفهوم و نحوه بکارگیری انواع سیستم های مدیریت محتوا (CMS) به صورت خلاصه و مثال محور برای مخاطبانی که تازه با این حوزه آشنا شده اند، بپردازیم. واضح است که بحث در مورد این نرم افزارها در قالب یک مقاله کوتاه به طور کامل مقدور نیست. با این وجود تلاش شده تا قسمت‌های کاربردی این سیستم را به صورتی ساده و قابل فهم توضیح دهیم. پس تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

سیستم مدیریت محتوا یا CMS چیست ؟

اگر بخواهیم مفهوم سیستم مدیریت محتوا را خارج از دنیای تخصص و اصطلاح برای خوانندگان توضیح دهیم، باید از دنیای وبلاگ و وبلاگ نویسی شروع کنیم. اگر یک وبلاگ‌نویس ساده هستید یا با مدیریت وبلاگ آشنایی داشته باشید، شما تقریبا با یک CMS کار کرده اید. در تعریف ساده، CMS یک نرم‌افزار تحت وب به منظور تولید، اداره، تغییر، ویرایش و انتشار محتوای دیجیتال اعم از متن، عکس، فایل صوتی یا ویدئویی و دیگر فرمت‌های فایل‌ها در وب‌سایت‌ است. درواقع CMS و نرم افزارهای وبلاگ‌دهی که نوع ساده‌تر سیستم‌های مدیریت محتوا هستند، تمام ابزارهای لازم برای یک کاربر با سطح دانش کم در زمینه مدیریت وب را فراهم کرده‌اند. این ابزارها از ساختار خود وبلاگ و قالب‌های آماده گرفته تا قسمتهای مورد نظر برای مدیریت آسان و راحت وبلاگ و از همه آن‌ها مهم‌تر بخشی ساده برای تولید و انتشار محتوا را شامل می‌شود.

اگر به‌دنبال تعریف واژه CMS هستید، این کلمه مخفف عبارت (Content Management System) است؛ در واقع CMS یک نرم‌افزار تحت وب و قسمتی از سایت شماست که کمک می‌کند بدون نیاز به کدنویسی، محتوای سایت را مدیریت کنید.

تاریخچه CMS

اولین سیستم مدیریت محتوایی geocities بود؛ این سیستم مابین سال ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ راه‌اندازی شد. با گسترش فناوری های کدنویسی و زبان های برنامه نویسی ، سیستم‌های مدیریت محتوای قدرتمندتری مثل جوملا و دروپال راه‌اندازی شدند. در آن دوران شاید همه تصور می‌کردند که جوملا قدرتمندترین CMS جهان خواهد بود، اما ناگهان سیستمی به اسم وردپرس متولد شد و با گذشت زمان معادلات را عوض کرد و با محبوبیتی که در دنیای مدیریت وب به دست آورد، گوی رقابت را از همه سیستم‌های مدیریت محتوای دیگر ربود.

البته  سیستم‌های مدیریت محتوای دیگری هم در دنیای مدیریت وب استفاده می‌شوند اما با نگاه به آمار متوجه می شویم به ‌دلیل رشد بازار وردپرس، در حال نابودی هستند. اجازه بدهید چندی از آمار تهیه شده در این موضوع را ذکر کنیم:

• در ایران بیشتر سایت‌ها با CMS رایگان وردپرس ساخته شده‌‌اند!
• در کل جهان تا الان ۶۴ میلیون سایت با وردپرس ساخته شده!
• ماهانه بیشتر از ۴۰۰ میلیون نفر از سایت‌های وردپرسی بازدید دارند!
• وردپرس تا الان نزدیک به ۵۷ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است!
• وردپرس تا به امروز در بیش از ۱۸۷ کشور دنیا استفاده می‌شود!

تعریف CMS ها در دنیای وب

اگر بخواهیم یک سایت را راه اندازی کنیم، بعد از خرید هاست و دامنه (برای خرید هاست و دامنه می توانید از مشاوره ی رایگان و بهینه ی گروه vistaweb استفاده کنید) به قسمت طراحی سایت می رسیم:

طراحی سایت دو قسمت دارد. قسمت اول طراحی بخش اصلی یا هسته سایت و قسمت دوم هم طراحی ظاهر سایت است. کدنویسان و برنامه نویسان بعد از اینکه ظاهر و هسته سایت شما را کدنویسی کردند، یک پنل دسترسی هم برای آن می‌سازند. به‌ کمک این پنل، دیگر نیاز نیست برای اضافه کردن یک تصویر به سایت، به سراغ کدها رفته و کدنویسی کنید! بلکه می‌توانید به‌راحتی با انتخاب چند دکمه نه‌تنها تصویر بلکه مقالات و صفحات جدیدی در سایت بسازید. این سیستمی که هسته اصلی سایت شماست و البته از طریقش محتوا و حتی ظاهر سایت را مدیریت و ویرایش می‌کنید، همان سیستم مدیریت محتوا یا CMS است؛ سیستم‌های مدیریت محتوا به‌طور کلی به ۲ دسته تقسیم می‌شوند که هر مدیر  و صاحب سایتی باید با آنها آشنا باشد. در ادامه این دو را به شما توضیح می‌دهیم.

سیستم مدیریت محتوای اختصاصی

سیستم مدیریت محتوای اختصاصی، آن سیستمی است که یک برنامه نویس یا شرکت برنامه نویسی اختصاصا برای شما نوشته است. اصولا کسب و کارهای بزرگ (مثل دیجی کالا یا سایت های کمی کوچک تر) نیاز به این دارند که به سراغ سیستم های اختصاصی بروند. در واقع این سیستم ها انعطاف و مزایای بسیار زیادی دارند اما هزینه خیلی زیادی را هم به صاحب آن تحمیل میکند. چرا که در صورت نیاز به هر نوع تغییر دوباره، شما باید به برنامه نویس مورد نظرتان هزینه بپردازید تا جزئیات را به سایت تان اضافه کند. دقت کنید؛ اگر سیستم مدیریت محتوای اختصاصی طراحی کردید، دیگر نمیتوانید از قالب های آماده و ارزان قیمت سطح وب استفاده کنید و باید برنامه نویس برایتان یک ظاهر اختصاصی با هزینه بالا بسازد.

سیستم مدیریت محتوای کدباز یا Open Source

به طور کلی در دنیای وب و فناوری زمانی که صحبت از  Open Source میشود، بحث در مورد سیستمی است که هم قابلیت توسعه توسط دیگران را دارد و هم رایگان است! سیستم های مدیریت محتوای متن باز، که امروزه اغلب سایت های سطح وب به کمک شان ساخته شده اند، به شکل رایگان در اختیار کاربران قرار میگیرد! تا الان ده ها شرکت اقدام به ساخت و ارائه رایگان سیستم مدیریت محتوای رایگان با اسم خودشان کرده اند. این یعنی همین حالا شما میتوانید به سایت وردپرس یا جوملا که هر دو از انواع سیستم های مدیریت محتوای متن باز هستند بروید و CMS آنها را دانلود کنید و در ادامه فرآیند طراحی سایت، با آنها را پیش برید.

حجم این CMS ها چیزی کمتر از ۳۰ مگابایت است و به راحتی روی هاست شما نصب میشوند. بعد از نصب CMS مورد نظر، کافی است یک قالب آماده هم برایش تهیه کرده و سایت را راه اندازی کنید. البته برای ظاهر این CMS ها هم میتوانید از برنامه نویسان کمک گرفته و ظاهر خاص خودتان را بسازید ولی خب اصولا کاربران قالب های ارزان قیمت آماده را ترجیح میدهند.

انواع CMS های متن باز

در این بخش از مقاله قصد داریم به چند مورد از سیستم‌های مدیریت محتوا اشاره کنیم. سیستم‌های مد نظر ما برای بررسی در این مقاله عبارت است از:

1. وردپرس
2. جوملا
3. دروپال
4. مجنتو
5. ویکس
6. اسکواراسپیس

در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد به صورت جداگانه می‌پردازیم:

وردپرس

در حال حاضر با وردپرس قادر به ایجاد هر نوع وب‌سایتی اعم از شرکتی، خبری، فیلم، وبلاگی و غیره هستیم. وردپرس دارای تعداد زیادی افزونه و قالب رایگان و غیررایگان است و تنها کاری که باید انجام داد انتخاب کردن یکی از آن‌ها برای مراحل ساختن سایت است. اگر  بخواهید افزونه‌ها و قالب‌های مختلف وردپرسی را ببینید می‌توانید به وب‌سایت vista مراجعه کنید.

کار با این CMS برای تمامی افراد بسیار ساده و آسان است و حتی اگر اطلاعاتی درباره آن نداشته باشند با یک آموزش کوتاه و تمرین همه چیز را یاد می‌گیرند. همچنین وردپرس یک سیستم متن‌باز است که توسعه‌دهندگان به راحتی می‌توانند هر تغییری که لازم باشد در آن اعمال کنند

جالب است بدانید که برای راه‌اندازی یک آنلاین شاپ به کمک وردپرس، شما تنها به چند ثانیه وقت نیازمندید. با کمک یک افزونه به قادر به ایجاد فروشگاه اینترنتی حرفه‌ای خواهید بود. افزونه ووکامرس حرفه‌ای‌ترین و محبوب‌ترین فروشگاه‌ساز است.

جوملا

جوملا یک سیستم مدیریت محتوای رایگان است که مانند وردپرس نیازی به دانش برنامه نویسی ندارد و نصب آن تقریباً آسان و بدون دردسر است. جوملا از نظر محبوبیت رتبه دوم را در بین سیستم‌‎‌های مدیریت محتوا دارد. با استفاده از CMS جوملا هیچ محدودیتی از نظر نوع سایت وجود ندارد و هر سایتی که تمایل داشته باشید می‎توانید با استفاده از جوملا راه اندازی کنید. اگر دنبال یک رقیب پر و پا قرص برای وردپرس هستید، مطمئن باشید که به پاسخی غیر از جوملا نخواهید رسید. جوملا هم مانند وردپرس با زبان PHP ساخته شده و توسعه پیدا کرده و از My SQL نیز پشتیبانی می‌کند و همچنین یک سیستم متن باز به حساب می‌آید.

دروپال

دروپال یک سیستم مدیریت محتوا است که بر اساس فریم‌ورک LAMP ایجاد شده و از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است. در دروپال هم مانند وردپرس می‌توانید محتوا، تصاویر و فیلم روی سایت خود قرار دهید و خودتان آن را مدیریت کنید. محیط کاربری آن نیز مانند جوملا است و رابط کاربری پیچیده‌ای دارد و همچنین افزونه‌های قابل نصب روی آن محدود است. توجه داشته باشید که دروپال مثل دو سیستم مدیریت محتوای قبلی (جوملا و وردپرس) کاملاً رایگان است.

Magento یا مجنتو که مخصوص فروشگاه اینترنتی

مجنتو یک سیستم مدیریت محتوا با کاربرد تجاری است. این سیستم بیشتر در حوزه‌ تجارت الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرد و رابط کاربری و نصب آن بسیار سخت است. امروزه تعداد بسیار کمی از کارآفرینان و صاحبان کسب و کار از مجنتو استفاده می کنند؛ زیرا استفاده از آن بی‌نیاز از دانش برنامه نویسی نیست و وقتی صحبت از کار با آن می‌شود باید آشنایی خوبی با آن داشته باشید.

Wix یا ویکس

ویکس یک سیستم غیررایگان است و این اولین و مهم‌ترین نکته در مورد این سیستم مدیریت محتوا است. چنانچه دنبال یک CMS رایگان هستید بهتر است دنبال یک گزینه دیگر باشید و اندیشه ویکس را از سر خود بیرون کنید.

گفتنی است که شما می‌توانید به راحتی و بی‌دردسر در آن ثبت نام کنید و آن را نصب نمایید اما برای استفاده از تمامی ابزارهای آن نیاز به پرداخت هزینه است. این سیستم در دنیا به ندرت استفاده می شود و کاربرد چندانی ندارد و همچنین استفاده از آن بسیار سخت است. برای استفاده از فروشگاه‌ساز در این سیستم مدیریت محتوا باید یک هزینه جداگانه بپردازید.

اسکوار اسپیس یا Squarespace

Squarespace شباهت زیادی به CMS ویکس دارد که به آن پرداختیم. استفاده از این CMS رایگان نیست و نیاز به پرداخت هزینه دارد. سازندگان این سیستم مدیریت محتوا بر این باور هستند که نصب آن آسان است اما نمی‌توانیم آن را با وردپرس و یا جوملا مقایسه کنیم. تم‌ها و طراحی‌ها در این سیستم بیشتر است اما برای استفاده از تمامی قابلیت‌های آن نیاز به پرداخت هزینه دارید.

کدام سیستم مدیریت محتوا بهتر است؟

حال که این سیستم‌های مدیریت محتوا را بررسی کردیم و ویژگی های هر کدام را متوجه شدیم می‌توانیم بفهمیم که چرا وردپرس تا این حد محبوب شده است. اگر از بسیاری از مردم سوال کنید که سیستم مدیریت محتوا چیست یا CMS چیست ؟ قطعاً در پاسخ به شما وردپرس را معرفی خواهند کرد.

در ادامه به دلایل برتری وردپرس اشاره خواهیم کرد تا بدانید چرا این سیستم محبوب‌ترین سیستم مدیریت محتوای جهان است.

• سازگار با موتورهای جستجو به ویژه گوگل
• سهولت در استفاده
• سازگار با نیازهای کاربران
• متن باز بودن
• قابلیت سفارشی‌سازی
• قابلیت ریسپانسیو کردن سایت
• قالب‌ها و افزونه‌های متنوع
• هیچ نیازی به دانش کدنویسی ندارید

 سخن پایانی در رابطه با CMS ها:

تصور اشتباه عموم در مورد CMSها این است که استفاده از سیستم مدیریت محتوای برتر، تنها دلیل موفقیت وب سایت ها می باشد. در حالی که واقعیت این است که CMS جهت ساده تر کردن مدیریت و تولید محتوا استفاده می شوند. موفقیت یک وب سایت، در گرو کیفیت مطالب، کیفیت سرویس ها، بازاریابی و فاکتور های بسیار دیگری می باشد.

تصور اشتباه دیگر، آن است که بعضی ها گمان میکنند با استفاده از CMS، نیازی به طراح وب سایت و یا برنامه نویس نمی باشد. باید توجه نمود که CMS ها برنامه های منبع باز بوده و امکان سفارشی سازی آن توسط طراحان برای رسیدن به اهداف سازمان ها فراهم می باشد. بطور مثال با توجه به اینکه با سیستم مدیریت محتوای دروپال، هر نوع وب سایتی را می توان راه اندازی نمود، راه اندازی و تنظیمات مربوطه نیاز به تخصص داشته و حتما می‌بایست توسط طراحان وب سایت با توجه به اهداف سازمان ها راه اندازی شود.در مجموعه vistaweb مجرب ترین و متخصصترین برنامه نویسان و طراحان سایت آماده ارائه مشاوره و همراهی به شما هستند.